Προβληματικοί σύντροφοι

Θα ήταν ευχής έργο, πριν αποφασίσουμε να περάσουμε τη ζωή μας με έναν εκπρόσωπο του άλλου φύλου, να γνωρίζαμε κάποιες ιδιαίτερες πλευρές του χαρακτήρα του. Η γνώση τους θα μας προετοίμαζε είτε να τις αντιμετωπίσουμε επιτυχώς, εφόσον θα πιστεύαμε ότι είναι ο άνθρωπος της ζωής μας, είτε να απομακρυνθούμε όσο το δυνατό γρηγορότερα, εφόσον κρίναμε ότι η συμβίωσή μας θα ήταν ανυπόφορη. Δυστυχώς, μερικά πράγματα τα ανακαλύπτουμε πολύ αργά και τότε οι αποφάσεις είναι τόσο επώδυνες, ώστε πολλοί προτιμούν να μην τις πάρουν και να συμβιβαστούν με καταστάσεις κάθε άλλο παρά ευχάριστες.

Συνήθεις αιτίες που προκαλούν προστριβές σ’ ένα ζευγάρι, όπως αναφέρω εκτενώς στο βιβλίο μου Όταν ο Αδάμ συνάντησε την Εύα,   συνιστούν οι σχέσεις που είχε ή εξακολουθεί να έχει ο άντρας με τη μητέρα του, γιατί επηρεάζουν τη συμπεριφορά του είτε θετικά, όταν λειτουργεί ως πρότυπο γυναίκας, είτε αρνητικά, εφόσον οι σχέσεις μαζί της είναι διαταραγμένες.

Γενικά, οι σχέσεις μάνας – γιου είναι πιο πολύπλοκες από τις σχέσεις πατέρα – κόρης, γιατί το μητρικό ένστικτο είναι πολύ πιο δυνατό από το πατρικό και εκδηλώνεται κυρίως στη σχέση μάνας-γιου και λιγότερο μάνας-κόρης, λόγω της υποσυνείδητης έλξης των αντίθετων φύλων. Η μάνα αισθάνεται τον γιο ως φυσική προέκταση του σώματός της, αλλά σύγχρονα το αρσενικό alter ego της ταυτίζεται μαζί του και του περνάει μηνύματα για να γίνει ο ιδανικός άντρας που είχε πάντα στο μυαλό της. Γι αυτόν τον λόγο η κατάκτηση της ψυχολογικής ανεξαρτησίας του γιου είναι κεφαλαιώδους σημασίας.

Τον έλεγχο των σχέσεων μάνας – γιου τον ασκεί συνήθως ο πατέρας και τα προβλήματα, όπως είναι αυτονόητο, προκύπτουν, όταν είναι ανύπαρκτος, είτε γιατί είναι παθητικός στη σχέση του με τα παιδιά και «ευνουχισμένος» από τη μητέρα, είτε γιατί είναι απών από την οικογένεια για διαφόρους λόγους. Το αγόρι τότε εξαρτάται από τη μητέρα του ποικιλοτρόπως και από αυτή την εξάρτηση προκύπτουν διάφοροι τύποι αντρών, που καλό είναι να τους έχετε υπόψη σας, πριν πάρετε την απόφαση της ζωής σας.

Συνήθης τύπος είναι ο γνωστός ως ο άντρας της μάνας του. Αμέσως μόλις γεννηθεί η μητέρα του αφοσιώνεται ολοκληρωτικά σ’ αυτόν και απωθεί τον σύζυγό της. Όταν μάλιστα ο γιος περάσει την ηλικία των δέκα χρόνων, συχνά τον αποκαλεί «άντρα μου», γιατί τον βλέπει ως το υποκατάστατο του συζύγου της. Αυτός ο τύπος σχέσης έχει καταστροφικές συνέπειες για το αγόρι, γιατί είτε θα καθυστερήσει υπερβολικά να αυτονομηθεί, είτε θα έχει πάντα προβλήματα αυτοπεποίθησης.

Άλλη μορφή της εξάρτησης μάνας – γιου, είναι του αγοριού που καταδυναστεύει τη μητέρα του με όποια προβλήματα αντιμετωπίζει. Είναι ο τύπος του αιώνιου παιδιού. Σ’ αυτή την περίπτωση η μάνα θυσιάζεται για το αγόρι της και αδυνατεί να υπάρξει χωρίς αυτό. Το καινούριο νόημα που έχει βρει στη ζωή της, είναι αποκλειστικά και μόνο η ευτυχία του γιου της. Θεωρεί ύψιστη υποχρέωσή της να τον προφυλάξει από οποιαδήποτε προβλήματα συναντήσει πραγματικά ή τα δημιουργήσει ο ίδιος. Όταν το αγόρι το αντιληφθεί αυτό, πιστεύει ότι έχει βρει μόνιμο αποκούμπι σε όλες τις δύσκολες στιγμές της ζωής του και η αίσθηση ευθύνης παραμένει μειωμένη σε κρίσιμες φάσεις. Λέει τα προβλήματά του στη μάνα του και πιστεύει ότι ή θα του βρει τη λύση. Το αιώνιο παιδί, όταν ενηλικιώνεται, αναζητά σχέσεις με γυναίκες πιο δυναμικές, για τις οποίες πιστεύει ότι μπορούν να παίξουν τον ρόλο της μάνας του. Δεν ενηλικιώνεται ποτέ ψυχολογικά και έχει δυσκολία να πάρει αποφάσεις μόνο του. Περιμένει πάντα μια γυναίκα να αποφασίσει για να μην έχει ποτέ αποκλειστικά αυτό την ευθύνη.

Σε αντίθεση με τον προηγούμενο ο τύπος του  καταπιεσμένου άντρα

γνωρίζει ενστικτωδώς ότι κάποια στιγμή, ακόμη και χωρίς τη συμπαράσταση του πατέρα του, πρέπει να κερδίσει την ανεξαρτησία από τη μάνα και να  ενηλικιωθεί. Ερμηνεύει, επομένως, την μητρική υπερπροστασία ως προσπάθεια να κρατηθεί σε ενδοοικογενειακά πλαίσια για να ικανοποιεί συναισθηματικά τη μάνα-τύραννο. Αυτή η εμμονή της μάνας του, όταν γίνει ενήλικας, μεταφράζεται σε φοβία για συναισθηματική δέσμευση. Οι καταπιεσμένοι άντρες αισθάνονται ακόμη και με την παραμικρή πίεση να ασφυκτιούν από τη γυναικεία συναισθηματικότητα και γι’ αυτό πολύ συχνά διαχωρίζουν κάθετα τα συναισθήματα και τη σεξουαλικότητα. Το ένα δεν συνεπάγεται το άλλο, γιατί έχουν ταυτίσει τα έντονα συναισθήματα της μάνας τους με την απώθηση οποιασδήποτε σεξουαλικής σχέσης, προκειμένου να αποφευχθεί η μιαρή πράξη της αιμομιξίας. Συνεπώς, η σεξουαλική πράξη δεν προϋποθέτει την ύπαρξη συναισθημάτων, αφού αυτά έχουν βιωθεί ως αποκλειστικό προνόμιο της μάνας. Κι όχι μόνο αυτό, ο καταπιεσμένος από τη μάνα άντρας βρίσκει στις ερωτικές σχέσεις διέξοδο για να δείξει μέχρι ποιο βαθμό μπορεί να μείνει ανεξάρτητος από το γυναικείο φύλο.

 Σε κάποιες άλλες περιπτώσεις πολλά αγόρια προχωρούν σε έντονη συναισθηματική ρήξη με τη μάνα τους για να επιτύχουν το γρηγορότερο δυνατό την ψυχολογική τους ανεξαρτησία. Ο φόβος ότι θα μείνουν για πάντα εγκλωβισμένα στον κόσμο της μάνας τους, τα κάνει να αναζητήσουν το αρχέτυπο του ήρωα επαναστάτη. Τα τεχνάσματα αυτών των αγοριών για να προκαλέσουν τη ρήξη είναι ποικίλα. Ακούνε, για παράδειγμα, δυνατά σκληρή μουσική, γίνονται πρωτόγονα στους τρόπους και απορρίπτουν όλες τις μορφές της καλής συμπεριφοράς που τους έχει μάθει η μάνα τους. Αρχίζουν, επίσης, να κάνουν σχόλια μισογυνισμού, να κολλάνε αφίσες με σούπερ ήρωες τρομακτικούς για δύναμή τους ή με γυναίκες ως αντικείμενα σεξουαλικής ηδονής. Κατά βάθος αυτή η συμπεριφορά δεν στρέφεται εναντίον της συγκεκριμένης μάνας τους, αλλά εναντίον μιας μορφής μητριαρχίας, στην οποία αισθάνονται ότι έχουν εγκλωβιστεί.

Όταν τα αγόρια αυτού του τύπου ενηλικιωθούν, θεωρούν ότι αυτή η στάση μπορεί να είναι πανάκεια για όλα τα προβλήματά τους, αλλά και ο μοναδικός τρόπος για να γίνουν σεβαστά τα όρια τους από τις γυναίκες. Αυτοί οι άντρες -επαναστάτες ερωτικά θέλουν να παρουσιάζονται σαν σκληροί που δεν εξαρτώνται από τις γυναίκες. Στην πραγματικότητα φοβούνται μήπως πέσουν σε άλλη γυναίκα-τύραννο και γι’ αυτό αναπτύσσουν ως μηχανισμό άμυνας φαλλοκρατική συμπεριφορά, που πολλές φορές οδηγεί ακόμη και σε μισογυνισμό.

Πολύ πιο συχνός από τον προηγούμενο, είναι ο τύπος του καλού παιδιού. Επειδή έχει βιώσει την αδιαφορία του πατέρα του σε ό,τι αφορά την απομάκρυνση από την μητρική υπερπροστασία, αποδέχεται την κατάσταση παθητικά και δεν την αμφισβητεί από φόβο μήπως πληγώσει τη μητέρα του. Συνήθως, αυτή η στάση υποβάλλεται και από ευαισθησία. Επειδή νομίζει ότι οι σχέσεις του πατέρα του με τη μάνα του δεν είναι αυτές που θα έπρεπε, υιοθετεί τον ρόλο του συναισθηματικού συμπαραστάτη της. Είναι αξιοσημείωτο ότι στην πλειοψηφία τους, όσοι πάσχουν από αυτό το σύνδρομο, δείχνουν απίστευτη άρνηση να αλλάξουν στάση και να γίνουν πιο ανεξάρτητοι. Το βασικό τους επιχείρημα είναι ότι ο σωστός άντρας δεν πρέπει για κανέναν λόγο να πληγώνει τη γυναίκα που τον έφερε στον κόσμο. Δεν μπορούν να καταλάβουν ότι με αυτό τον τρόπο παραμένουν δέσμιοι σε όλη τους τη ζωή στην εικόνα της μητέρας. Ο τύπος του καλού παιδιού, πριν προβεί σε οποιαδήποτε κίνηση, ακόμη και στην επιλογή της μέλλουσας γυναίκας του, πρέπει να έχει τη  συγκατάθεση της μάνας του. Όλοι, και κυρίως όλες οι γυναίκες, γνωρίζουμε τι σημαίνει αυτή η παθολογική εξάρτηση των αντρών από τη μάνα.

Είναι προφανές ότι όσο περισσότερο ανεξάρτητος είναι ο άνθρωπος από τα οικογενειακά πρότυπα, τόσο περισσότερες πιθανότητες έχει να οικοδομήσει καλές σχέσεις με τον ή την σύντροφό του, χωρίς να καταδυναστεύεται από εικόνες που έχουν αποτυπωθεί στην ψυχή του με τη μορφή έμμονης ιδέας. Το πλέγμα των οικογενειακών μας σχέσεων επηρεάζει υποσυνείδητα τη συμπεριφορά προς τον σύντροφό μας, που δεν μπορεί να καταλάβει τι ακριβώς συμβαίνει.